"ویلیام سالیوان" رایزن آمریکا در تهران، در تلگرامی به وزارت امور خارجه ی ایالات متحده در روز آشورای سال ۱۳۵۷، از همکاری دولت با فعالان سیاسی میانه رو خبر داد و با اشاره به اینکه در راهپیمایی تاسوآ، برخی تصویر آخوند آیت الله شریعتمداری را در دست داشتند، نتیجه گیری کرد:
"همه ی اینها نشان از همکاری میان دولت و برخی از رهبران سیاسی میانه رو دارد تا شان و منزلت شریعتمداری را نزد مردم بیشتر از خمینی قرار دهد".
متن سند
تظاهرات آشورا
تاریخ: ۱۱ دسامبر ۱۹۷۸ / ۲۰ آذر ۱۳۵۷
از: سالیوان - تهران
به: وزارت امور خارجه
۱. در روز ۱۰ دسامبر، رهبران مذهبی و بازاری ها راهپیمایی مسالمت آمیزی در تهران برگزار کردند. اما سازماندهی این راهپیمایی و هماهنگی آن با دولت از سوی نمایندگان جبهه ی ملی صورت گرفت. در طول راهپیمایی، کریم سنجابی رهبر این جبهه، مورد توجه قرار گرفته و با استقبال بسیار زیاد مردم روبرو شد.
۲. "اردشیر زاهدی" که نماینده ی ارشد دولت در مذاکرات برای برگزاری این تظاهرات بود، همان شب با من گفتگو کرد و اشاره داشت که برخی از "افراد ما" در راهپیمایی شرکت کرده و تلاش کردند تا محیط را آرام نگاه دارند. او همچنین گفت که برخی از "شرکت کنندگان میانه رو" در تظاهرات، به جای فرتور خمینی، تصویر شریعتمداری را به همراه داشتند.
۳. به دید می رسد که همه ی اینها نشان از همکاری میان دولت و برخی از رهبران سیاسی میانه رو دارد تا شان و منزلت شریعتمداری را نزد مردم بیشتر از خمینی نشان دهند. اگر شاه تصمیم بگیرد که با جبهه ی ملی برای تشکیل یک دولت ائتلافی مذاکره کند، این بهترین تاکتیک خواهد بود. سناتور "مصباح زاده" در گفتگویی که پیشتر با ما داشت، در مورد نقاط ضعف سیاسی جبهه ی ملی سخن گفت و ابراز کرد که در صورت تمایل، روزنامه ی او یعنی "کیهان"، می تواند ظرف چند هفته جبهه ملی را به قهرمان های میهنی بدل کند. من چند روز پیش با او دیدار کردم و گفت در تلاش است تا اندکی پس از آشورا، روزنامه ای را منتشر کند.
۴. خلاصه آنکه به دید می رسد نقشه ای در دست تهیه است تا جبهه ی ملی با تحریف افکار مردمی، رهبری اپوزوسیون را از دست خمینی برباید. شاه مدت هاست به این نتیجه رسیده که برای تشکیل یک حکومت مشروطه ی پادشاهی، می‌تواند با جبهه ی ملی به توافق برسد، اما با خمینی هرگز این امکان وجود نخواهد داشت.
۵. گروه های پشتیبان خمینی، احتمالن به این تاکتیک آگاه هستند و احتمالن آنها نیز همچون زاهدی، تظاهرات روز ۱۰ دسامبر را نوعی "پیروزی برای میانه روها" به شمار می آورند. در نتیجه ممکن است بخواهند تظاهرات روز ۱۱ دسامبر را به یک رویارویی خونین بدل کنند، به ویژه آنکه خمینی پیش بینی کرده که ۱۱ دسامبر "رودی از خون جاری خواهد شد" !!
۶. از جریانات بامداد ۱۱ دسامبر نمی توان حدس زد که چه رویدادی در پیش رو است. گروه هایی کوچک تر، از روز ۱۰ دسامبر به آرامی شکل گرفته و همگی به سمت شاه رضا به راه افتاده اند. بر خلاف روز ۱۰ دسامبر که همگی به صورت خودجوش به سوی غرب یعنی شهیاد حرکت کردند، در روز ۱۱ دسامبر الگوی مشخصی به چشم نمی آید. تا نیمروز، جنب و جوش های پراکنده و بی هدفی در جریان بوده است.
۷. گروه هایی در نزدیکی رایزنی، به سینه زنی و زنجیر زنی معمول روز آشورا مشغول هستند. برخی به روبروی رایزنی رسیدند و از آنجایی که یک گروه از فرتوربرداران و فیلم برداران تلوزیونی، در روی یک کامیون مشغول تصویر برداری بودند، پیراهن هایشان را از تن درآورده و روبروی دوربین ها مشغول سینه زنی شدند !! پس از آنکه تصویر برداری به پایان رسید، آنها نیز لباس هایشان را پوشیده و به مسیرشان به سوی جنوب ادامه دادند.
۸. اگر خمینی و رهبران نزدیک به او بخواهند که به منظور کسب قدرت، این تظاهرات به خشونت بینجامد، بدون شک عزاداران خشمگین و آماده را در اختیار خواهند داشت. هم اکنون گزارش هایی به دست رسیده که در حال تحریک جمعیت هستند تا کاخ رضا شاه را به آتش بکشند، کاخی که ارتش از آن حفاظت می کند.
۹. اما از سوی دیگر، اگر رهبران نزدیک به خمینی مطمئن شوند که به اندازه ی کافی از پشتیبانی افراد کلیدی برخوردار هستند تا اعتصابات میادین نفتی، سامانه ی بانکی و اداری را ادامه بدهند، ممکن است ترجیح دهند که بر روی این روش خفقان آمیز تمرکز کنند و از رویارویی خشونت آمیز در آشورا بپرهیزند. اما از آنجایی که خمینی و همراهانش در پاریس، بر برگزاری آشورا به عنوان اوج مبارزات ضد شاهنشاهی پافشاری کردند، شاید نخواهند که این موقعیت را بدون اجرای یک نمایش قابل توجه از دست بدهند.
۱۰. ما در طول روز، باز هم گزارش ارسال خواهیم کرد. شوربختانه باران بامدادی به پایان رسیده و به دید می رسد که ۱۲ ساعت باقیمانده از آشورا، هوای ملایم و مطبوعی در پیش خواهد بود.
سالیوان
تظاهرات آشورا
تاریخ: ۱۱ دسامبر ۱۹۷۸ / ۲۰ آذر ۱۳۵۷
از: سالیوان - تهران
به: وزارت امور خارجه
۱. در روز ۱۰ دسامبر، رهبران مذهبی و بازاری ها راهپیمایی مسالمت آمیزی در تهران برگزار کردند. اما سازماندهی این راهپیمایی و هماهنگی آن با دولت از سوی نمایندگان جبهه ی ملی صورت گرفت. در طول راهپیمایی، کریم سنجابی رهبر این جبهه، مورد توجه قرار گرفته و با استقبال بسیار زیاد مردم روبرو شد.
۲. "اردشیر زاهدی" که نماینده ی ارشد دولت در مذاکرات برای برگزاری این تظاهرات بود، همان شب با من گفتگو کرد و اشاره داشت که برخی از "افراد ما" در راهپیمایی شرکت کرده و تلاش کردند تا محیط را آرام نگاه دارند. او همچنین گفت که برخی از "شرکت کنندگان میانه رو" در تظاهرات، به جای فرتور خمینی، تصویر شریعتمداری را به همراه داشتند.
۳. به دید می رسد که همه ی اینها نشان از همکاری میان دولت و برخی از رهبران سیاسی میانه رو دارد تا شان و منزلت شریعتمداری را نزد مردم بیشتر از خمینی نشان دهند. اگر شاه تصمیم بگیرد که با جبهه ی ملی برای تشکیل یک دولت ائتلافی مذاکره کند، این بهترین تاکتیک خواهد بود. سناتور "مصباح زاده" در گفتگویی که پیشتر با ما داشت، در مورد نقاط ضعف سیاسی جبهه ی ملی سخن گفت و ابراز کرد که در صورت تمایل، روزنامه ی او یعنی "کیهان"، می تواند ظرف چند هفته جبهه ملی را به قهرمان های میهنی بدل کند. من چند روز پیش با او دیدار کردم و گفت در تلاش است تا اندکی پس از آشورا، روزنامه ای را منتشر کند.
۴. خلاصه آنکه به دید می رسد نقشه ای در دست تهیه است تا جبهه ی ملی با تحریف افکار مردمی، رهبری اپوزوسیون را از دست خمینی برباید. شاه مدت هاست به این نتیجه رسیده که برای تشکیل یک حکومت مشروطه ی پادشاهی، می‌تواند با جبهه ی ملی به توافق برسد، اما با خمینی هرگز این امکان وجود نخواهد داشت.
۵. گروه های پشتیبان خمینی، احتمالن به این تاکتیک آگاه هستند و احتمالن آنها نیز همچون زاهدی، تظاهرات روز ۱۰ دسامبر را نوعی "پیروزی برای میانه روها" به شمار می آورند. در نتیجه ممکن است بخواهند تظاهرات روز ۱۱ دسامبر را به یک رویارویی خونین بدل کنند، به ویژه آنکه خمینی پیش بینی کرده که ۱۱ دسامبر "رودی از خون جاری خواهد شد" !!
۶. از جریانات بامداد ۱۱ دسامبر نمی توان حدس زد که چه رویدادی در پیش رو است. گروه هایی کوچک تر، از روز ۱۰ دسامبر به آرامی شکل گرفته و همگی به سمت شاه رضا به راه افتاده اند. بر خلاف روز ۱۰ دسامبر که همگی به صورت خودجوش به سوی غرب یعنی شهیاد حرکت کردند، در روز ۱۱ دسامبر الگوی مشخصی به چشم نمی آید. تا نیمروز، جنب و جوش های پراکنده و بی هدفی در جریان بوده است.
۷. گروه هایی در نزدیکی رایزنی، به سینه زنی و زنجیر زنی معمول روز آشورا مشغول هستند. برخی به روبروی رایزنی رسیدند و از آنجایی که یک گروه از فرتوربرداران و فیلم برداران تلوزیونی، در روی یک کامیون مشغول تصویر برداری بودند، پیراهن هایشان را از تن درآورده و روبروی دوربین ها مشغول سینه زنی شدند !! پس از آنکه تصویر برداری به پایان رسید، آنها نیز لباس هایشان را پوشیده و به مسیرشان به سوی جنوب ادامه دادند.
۸. اگر خمینی و رهبران نزدیک به او بخواهند که به منظور کسب قدرت، این تظاهرات به خشونت بینجامد، بدون شک عزاداران خشمگین و آماده را در اختیار خواهند داشت. هم اکنون گزارش هایی به دست رسیده که در حال تحریک جمعیت هستند تا کاخ رضا شاه را به آتش بکشند، کاخی که ارتش از آن حفاظت می کند.
۹. اما از سوی دیگر، اگر رهبران نزدیک به خمینی مطمئن شوند که به اندازه ی کافی از پشتیبانی افراد کلیدی برخوردار هستند تا اعتصابات میادین نفتی، سامانه ی بانکی و اداری را ادامه بدهند، ممکن است ترجیح دهند که بر روی این روش خفقان آمیز تمرکز کنند و از رویارویی خشونت آمیز در آشورا بپرهیزند. اما از آنجایی که خمینی و همراهانش در پاریس، بر برگزاری آشورا به عنوان اوج مبارزات ضد شاهنشاهی پافشاری کردند، شاید نخواهند که این موقعیت را بدون اجرای یک نمایش قابل توجه از دست بدهند.
۱۰. ما در طول روز، باز هم گزارش ارسال خواهیم کرد. شوربختانه باران بامدادی به پایان رسیده و به دید می رسد که ۱۲ ساعت باقیمانده از آشورا، هوای ملایم و مطبوعی در پیش خواهد بود.
سالیوان
نظرات