بذ یا قلعه جمهور معروف به قلعه بابك
بذ یا قلعه جمهور معروف به قلعه بابك در ارتفاعات شهرستان زیبا و توریستی کلیبر و در بلنداهای باختری شعبه‌ای از رود بزرگ ارس قرار دارد. كلیبر خود یكی از شهرستان‌های آذربایجان شرقی است كه به علت واقع شدن در ناحیه كوهستانی و وجود درختان زیاد و آب روان ناشی از چشمه‌سارهای كوهستانی، بسیار زیباست.
این دژ بر فراز قله‌ی كوهستانی، با كمابیش 2300 تا 2700 متر بلندا از سطح دریا. و اطراف دژ را دره‌های ژرفی با گودی 400 تا 600 متر فرا گرفته است و تنها از یك سو راهی باریك و سخت برای دسترسی به این دژ وجود دارد.راه كلیبر به دژ با این‌كه از 3 كیلومتر تجاوز نمی‌كند ولی بسیار دشوار است و به هنگام گذر، باید از گردنه‌ها و گذرهای خطرناكی عبور كرد.
راه ورود به دژ گذری است از سنگ‌های منظم طبیعی كه راه عبور یك نفر است، معبر در فاصله‌ی 200 متری دروازه‌ی دژ و در برابر آن قرار دارد. دو برج در طرفین دروازه قرار دارد كه جایگاه دژبانان بود. یكی مخروطی و دیگری گرد از سنگ‌های تراشیده با ملاط ساروج كه در بلندی آنها، دژبانان به تمام جوانب دژ اشراف دارند برای ورود به کاخ دژ از راهی باریك تا كمابیش یكصد متر بلندی از صخره باید بالا رفت.
در چهار سوی بنا، چهار برج دیده‌بانی به صورت نیمه استوانه ساخته شده است كه جایگاه دژبانان و دیده‌بانان بود كه هر جنبنده‌ای را تا كیلومترها از فراز دره‌ها و كوهپایه‌ها زیر نظر می‌داشتند.
برای نفوذ به داخل، تنها راه ورود، دروازه اصلی است. و از كوهستان امكان وارد شدن به دژ وجود ندارد.با گذر از دروازه‌ی ورودی و پشت سر گذاشتن بارو، جهت رسیدن به دژ اصلی، باید از گذرگاهی باریك كه حدود 100 متر فراز را به همراه دارد گذشت، تا به داخل ورودی دژ رسید. مسیری سخت كه از یك سو به دره است با جنگل‌های تنك و ژرفایی حدود 400 متر كه به تیغه و دیواره تا قعر دره ادامه دارد.
پس از صعود، برای ورود به دژ اصلی از مدخلی دیگر با پلكان‌هایی نامنظم باید گذشت. بنای دژ دو طبقه و و در پاره‌ای جاها سه طبقه می‌باشد.
در طرفین مدخل دو ستون مشخص است كه پس از تالار اصلی است كه 7 اتاق در اطراف آن قرار دارند كه به تالار مركزی راه دارند. در قسمت شرقی دژ تاسیسات مركبی از اطاق و آب‌انبارها ساخته شده است. محوطه‌ی داخلی آن به‌وسیله‌ی نوعی ساروج غیر قابل نفوذ گردیده بود كه به هنگام زمستان از آب و برف پر می‌شد و آب مورد نیاز دژنشینان را تامین می‌كرد.
در سمت شمال غربی دژ، پله‌هایی سرتاسری وجود دارد كه اكنون ویران شده است و بخش‌هایی از آن از خاك بیرون مانده است و تنها راه صعود به بخش‌های مرتفع‌تر بناست كه محوطه وسیعی است و احتمالا جایگاه سربازان بوده كه از آن‌جا به همه چیز و همه‌جا تسلط كامل داشته‌اند. از همین‌جا بوده است كه بابك خرم‌دین آن دلاور بی‌نظیر به مدت 22 سال لشكریان سه خلیفه ستمگر و انسان‌كش عرب، یعنی هارون‌الرشید، مامون و معتصم را معطل كرده و شكست داده بود.
از آثار معماری و روش چفت و بست سنگ‌ها و ملات ساروج و اندود دیوارها، از نوعی گچ و خاك، می‌توان به یقین اظهار داشت كه ساختمان این دژ در روزگار اشكانیان و یا شاید ساسانیان ساخته شده است.بدین ترتیب می‌توان گفت دژ جمهور از دوران قدیم محكم و استوار بر بلندپایه‌ترین قله‌های آذربایجان خودنمایی می‌كرده و هنوز به عنوان جایگاه بابك خرم‌دین و یكی از نمونه‌های استقامت و پایداری آذربایجانیان و ایرانیان برابر عرب‌ها و جزو بزرگ‌ترین نمونه‌های معماری ایران محسوب می‌شود.
پاپک یا بابک خرم‌دین مرد اصیل آذربایجانی، شیرمردی كه 22 سال در برابر تجاوز ننگین اعراب به خاك میهن، مردانه مقاومت و ایستادگی كرد و در نهایت با نیرنگ از پا درآمد. بابك در سر سودای بزرگی دوباره ایران را داشت. با كشته شدن او، پیروانش در سراسر ایران، مبارزه با سلطه‌ی اعراب را پی گرفتند.
به بهانه‌ی سالگرد تولد او در تیر ماه كه یادآور یكی از حماسه‌های تاریخی ایرانیان توسط بابك خرم‌دین است، در دژ بابك در كلیبر هر ساله مراسمی برپا می‌گردد. در این مراسم از سراسر ایران مردم حضور دارند و نمی‌توان مدعی شد كه گروهی خاص در آن شركت داشته‌اند. آری بابك خرم‌دین متعلق به همه‌ی ایرانیان است.
بذ یا قلعه جمهور معروف به قلعه بابك در ارتفاعات شهرستان زیبا و توریستی کلیبر و در بلنداهای باختری شعبه‌ای از رود بزرگ ارس قرار دارد. كلیبر خود یكی از شهرستان‌های آذربایجان شرقی است كه به علت واقع شدن در ناحیه كوهستانی و وجود درختان زیاد و آب روان ناشی از چشمه‌سارهای كوهستانی، بسیار زیباست.
این دژ بر فراز قله‌ی كوهستانی، با كمابیش 2300 تا 2700 متر بلندا از سطح دریا. و اطراف دژ را دره‌های ژرفی با گودی 400 تا 600 متر فرا گرفته است و تنها از یك سو راهی باریك و سخت برای دسترسی به این دژ وجود دارد.راه كلیبر به دژ با این‌كه از 3 كیلومتر تجاوز نمی‌كند ولی بسیار دشوار است و به هنگام گذر، باید از گردنه‌ها و گذرهای خطرناكی عبور كرد.
در چهار سوی بنا، چهار برج دیده‌بانی به صورت نیمه استوانه ساخته شده است كه جایگاه دژبانان و دیده‌بانان بود كه هر جنبنده‌ای را تا كیلومترها از فراز دره‌ها و كوهپایه‌ها زیر نظر می‌داشتند.
برای نفوذ به داخل، تنها راه ورود، دروازه اصلی است. و از كوهستان امكان وارد شدن به دژ وجود ندارد.با گذر از دروازه‌ی ورودی و پشت سر گذاشتن بارو، جهت رسیدن به دژ اصلی، باید از گذرگاهی باریك كه حدود 100 متر فراز را به همراه دارد گذشت، تا به داخل ورودی دژ رسید. مسیری سخت كه از یك سو به دره است با جنگل‌های تنك و ژرفایی حدود 400 متر كه به تیغه و دیواره تا قعر دره ادامه دارد.
پس از صعود، برای ورود به دژ اصلی از مدخلی دیگر با پلكان‌هایی نامنظم باید گذشت. بنای دژ دو طبقه و و در پاره‌ای جاها سه طبقه می‌باشد.
در طرفین مدخل دو ستون مشخص است كه پس از تالار اصلی است كه 7 اتاق در اطراف آن قرار دارند كه به تالار مركزی راه دارند. در قسمت شرقی دژ تاسیسات مركبی از اطاق و آب‌انبارها ساخته شده است. محوطه‌ی داخلی آن به‌وسیله‌ی نوعی ساروج غیر قابل نفوذ گردیده بود كه به هنگام زمستان از آب و برف پر می‌شد و آب مورد نیاز دژنشینان را تامین می‌كرد.
در سمت شمال غربی دژ، پله‌هایی سرتاسری وجود دارد كه اكنون ویران شده است و بخش‌هایی از آن از خاك بیرون مانده است و تنها راه صعود به بخش‌های مرتفع‌تر بناست كه محوطه وسیعی است و احتمالا جایگاه سربازان بوده كه از آن‌جا به همه چیز و همه‌جا تسلط كامل داشته‌اند. از همین‌جا بوده است كه بابك خرم‌دین آن دلاور بی‌نظیر به مدت 22 سال لشكریان سه خلیفه ستمگر و انسان‌كش عرب، یعنی هارون‌الرشید، مامون و معتصم را معطل كرده و شكست داده بود.
از آثار معماری و روش چفت و بست سنگ‌ها و ملات ساروج و اندود دیوارها، از نوعی گچ و خاك، می‌توان به یقین اظهار داشت كه ساختمان این دژ در روزگار اشكانیان و یا شاید ساسانیان ساخته شده است.بدین ترتیب می‌توان گفت دژ جمهور از دوران قدیم محكم و استوار بر بلندپایه‌ترین قله‌های آذربایجان خودنمایی می‌كرده و هنوز به عنوان جایگاه بابك خرم‌دین و یكی از نمونه‌های استقامت و پایداری آذربایجانیان و ایرانیان برابر عرب‌ها و جزو بزرگ‌ترین نمونه‌های معماری ایران محسوب می‌شود.
پاپک یا بابک خرم‌دین مرد اصیل آذربایجانی، شیرمردی كه 22 سال در برابر تجاوز ننگین اعراب به خاك میهن، مردانه مقاومت و ایستادگی كرد و در نهایت با نیرنگ از پا درآمد. بابك در سر سودای بزرگی دوباره ایران را داشت. با كشته شدن او، پیروانش در سراسر ایران، مبارزه با سلطه‌ی اعراب را پی گرفتند.
به بهانه‌ی سالگرد تولد او در تیر ماه كه یادآور یكی از حماسه‌های تاریخی ایرانیان توسط بابك خرم‌دین است، در دژ بابك در كلیبر هر ساله مراسمی برپا می‌گردد. در این مراسم از سراسر ایران مردم حضور دارند و نمی‌توان مدعی شد كه گروهی خاص در آن شركت داشته‌اند. آری بابك خرم‌دین متعلق به همه‌ی ایرانیان است.
نظرات