ارنست رنان فیلسوف فرانسوی در ارزیابی فرهنگ شرق می نویسد:
اگر یک فرهنگ واقعی می باید بر دو پایه علم و فلسفه بنیاد نهاده شده باشد، نمی توان اصولا از فرهنگی بنام "فرهنگ به اصطلاح اسلامی" سخن گفت، زیرا پایه گزاران واقعی این دو در دنیا پارسیان(ایرانیان) و یو نانیان بودند و اعراب خود در این باره هیچ سهمی نداشتند و بی فرهنگ بودند. ارنست رنان معتقد است که نژاد سامی گرفتار دگماتیسم ذهنی بوده و مستعد تمدن نیست.
او نژاد سامی و قوم عرب را یک نژاد "ناقص" می‌دانست.
ابن خلدون در باره آن نوشت: از امور غریب این است که حاملان علم در جهان به اصطلاح اسلام غالبا "عجم" بودند و اگر هم عالمی یافت می شد که در نسب عرب بود، در مکتب عجمان پرورش یافته بود، زیرا قوم عرب، نه از امر تعلیم و تالیف اطلاعی داشت، و نه اصولا خواهان آن بود. بخلاف پارسیان، که بر اثر رسوخ دیرینه تمدن در میان خود برای اینکار صلاحیت دیرینه داشتند و با فرهنگ بودند ، و هیچ قومی چون آنها به حفظ و تدوین علم و فرهنگ در جهان قیام نکرد.
ارنست رنان
نظرات