آنچه که داشتیم...

جشن فروردینگان

اوستا:

ينگهه هاتام آئد يسنه پئيتي ونگهو مزدا اهورو وئتا اشاد هچا يا ونگهامچا تانسچا تاسچا يزه مئيده.

حافظ:

روشن از پرتو رويت نظري نيست كه نيست

منت خاك درت بر بصري نيست كه نيست

ناظر روي تو صاحب نظرانند ولي

سرّ گيسوي تو در هيچ سري نيست كه نيست

ماه فروردين نامبردار (منسوب) به فروهر است از باستان اين ماه و ده روز پاياني از ماه پيشين آنرا (پنجه كوچك و بزرگ) گاه (زمان) فرود (نزول) فروهرهاي نياكان دانسته اند.فروهر يكي از بهره هاي (اجزاي)هستي (وجود)آدمي است بهره اي اهورايي كه از سوي او در هستي آدمي به سپردگي (امانت) نهاده شده تا روان را به سوي اهورامزدا رهنمون باشد فروهر در درازناي (طول) زندگي آدمي و در فراز و نشيب آن هرگز آلودگي نمي پذيرد و پس ازمرگ نيز به سرچشمه اهورايي خود برمي گردد و پاسخگوي كارهاي انجام شده آدمي نيز نبوده وپاكي و بي آلايشي خود را آغاز تا انجام نگه ميدارد.


فروهر واژه اي پهلوي است كه در اوستا "فروشي" و به فارسي باستان "فرورتي" ناميده مي شود. اين واژه يا بهتر بگويم اين بهره از هستي آدمي بنا بر متون پهلوي از ديرباز با آدمي در پيوند بوده و انديشه او را به خود سرگرم داشته و بنا بر اساتير ايراني از دوازده هزار سال هستي جهان سه هزار سال نخستين آن جهان فروهري بوده و پس از يورش نخستين اهرمن بر هستي اهورايي هرمزد براي رويارويي و نابودي اهرمن در همان ازل از همه فروهر آدميان از كيومرس تا سيوشانس پيمانِ ياري گرفت و بنا بر اين استوره فروهرهاي آدميان و هرمزد براي پيكار با اهرمن سر چشمهء بديها هم پيمان شدند و براي اين است كه بر اساس آموزه ها ما بايد چون سربازي در جبهه راستي به همستاري بدي بايستيم و مبارزه كنيم و فروهر در نظر گذشتگان خردمندمان آنسان ارجي داشته كه يشت زيبا و پربار فروردين يشت، روز نوزدهم ماه ازگاهشماري زرتشتي و آغازين ماه سال را ويژه خود كرده و بنام خود سامان داده است.


فروهر را به چندين چم (معني)گرفته اندكه همگي از سرچشمه اي يكسان برخوردار است برخي به چم نيروي پيشرفت گرفته اند بر اين اساس كه "فر"آن را پيش وجلو ، و "وهر"آنرا كشنده يا بَرنده برداشت نموده اند دسته اي ديگر "فر" را به همان چم پيش، جلو ،فراز و بالاگرفته و"وهر"آنرا از ريشهء var به چم پوشيدن گرفته اند و بر رويهم آنچه كه از فراز يا بالا (جهان مينوي ) بر تن آدمي پوشانده شود ياد نموده اند برخي نيز فر را به همان چم پيش گرفته و var را به چم باور كردن گرفته و رويهم باور نخستين و پيشين برداشت نموده اند كه همه چم ها (معناها) نمودار آنست كه فروهر اهورايي و ازلي بوده و مايه پيشرفت و راهنمايي آدميان است.

 فروهر چنانكه گفته شد آنسان ارجمندي دارد كه پنجه كوچك و بزرگ در ده روز پاياني سال و آغازين ماه سال را ويژه خود كرده است و پيش از فرا رسيدن سال نو در پنجه بزرگ با برگزاري مراسم گهنبار ، رفتن به آرامگاه و دادگاه (دخمه) و خواندن آفرينگان پنجه و انجام مراسم و آيين هاي بزرگداشت، همچنين با خانه تكاني سامان زندگي و پاكيزه ساختن آن و آتش افروزي بامداد "وه" (بامداد نوروز پيش از برآمدن خورشيد) به پيشواز فروهر نياكان مي روند روز اول فروردين نيز با برگزاري پرسه براي فروهر و روان تازه درگذشتگان از درگاه اهورايي درخواست آمرزش مي كنند و براساس باور قديمي در اين روزها فروهر نياكان و درگذشتگان نيز با فرود بر خان و مان هاي پاكيزه و مردمان به پيشواز نشسته سرچشمه فزوني (بركت)، نيكي و پرباري گشته و فروهران با نيايش و باژ (دعا) به درگاه اهورا مزدا خواستار تندرستي و نيكي و فزوني براي آن خانواده مي گردند.


 اين بده بستان نيكِ نياكاني همچنان پابرجاست و نوروز نو با فروهرنياكان همراهي دارد و پايان بخش آن جشن فروردينگان يا فرودگ است كه در روز نوزدهم فروردين با برابري روزفروردين از ماه فروردين در بزرگداشتي همگاني زرتشتيان به ياد باشِ فروهر و روان نياكان و درگذشتگان مي پردازند و با برپايي مراسم آييني و ويژه ياد فروهر و روان درگذشتگان را گرامي داشته و براي روانشان باژِ آمرزش مي سرايند و به اين روش آيينهاي پذيرش، مهماني و بدرقه فروهرنياكان به انجام ميرسد و همگي با پشتوانهء باژِ(دعاي) نيك و ياري فروهران سال نو را پي مي گيرند.

اينك به نوشتار برخي گاهنامه نگاران (تاريخ نويسان) و انديشمندان ايراني در اين باره مي پردازيم :

« ايرانيان روزنوزدهم از ماه فروردين را "نوروز انهار" گويند و در آبهاي جاري عطر و گلاب ريزند.»"آثارالباقيه ابوريحان بيروني"

« روز نوزدهم از ماه فروردين را فروردينگان گويند اين روز موافق نام ماه است و اندر رسم مغان چنان رفته كه هر روزي كه موافق نام آن ماه بُود آن روز را بزرگ دارند.»
"زين الاخبارگرديزي"

« روزنوزدهم فرورديماه جشن فروردينگان مي باشد....اين جشنها هنوزدر ميان پارسيان مانند عهد قديم معمول است در جشن فروردينگان جشن فروهرهاي درگذشتگان است پارسيان به دخمه مي روند و درمعبد آنجا چوب صندل بخورمي دهند و موبدان با نذورات ميوه و گل مراسم به جاي مي آورند.» "خرده اوستا پورداود"

نكته 1: اين روز را فرودگ گويند شايد بتوان دو برداشت از آن پيش رو گذاشت 1- فرود به چم پايين آمدن است كه در اين روز فروهران ِفرود آمدهء درگذشتگان به زمين بزرگداشت شده و يادباش مي گردند.2- فرود را مي توان دگرگون شدهء واژهء فروهربا گذراز واژه فرَوَرد كه آنهم در پهلوي به چم فروهراست دانست كه درمتون پهلوي واژه "هوفرَوَرد" به چم روانشاد كاربرد دارد.

نكته 2:در دين زرتشتي سوگ و ماتم وجود ندارد و براي بزرگداشت درگذشتگان نيزروزجشن "فروردينگان "برگزيده شده است كه درخور انديشه است.


htttp://www.berasad.com/fa/content/view/216